To wspomnienie z dzieciństwa w kibucu, który urzeczywistniać miał prawdziwe idee socjalizmu jest wstrząsającym, bo nie napisanym wprost, oskarżeniem systemu socjalistycznego. To on stał u podłoża pomysłu, by niemowlęta odbierać rodzicom i kierować je do wspólnych Domów Dzieci, w których – na dzwonek, po 15 minut (żeby jedno dziecko nie zdjadło więcej niż inne) karmiły je matki, a później zajmowały się nimi opiekunki), które chowały dzieci w kolektywie, z którego mogły się wyrwać do rodziców na godzinę i pięćdziesiąt minut dziennie (a jeśli któreś przyszło do domu rodziców w nocy, to było odprowadzane do sali dziecięcej). Kolacje, śniadania, obiady były spożywane osobno, a na usypianie (15 minut) przychodzili tylko niektórzy rodzice, bo inni mieli prace.

A wszystko to w imię stworzenia doskonałego człowieka, który od dwunastego roku życia kierowany był już do zupełnie osobnych placówek wychowawczych, w których dorośli przebywali do 15, a potem... dzieci same miały urządzać swoje kolektywy. „Twórcy systemu traktowali placówkę jako ostatni przystanek na drodze do wychowania i wykształcenia kibucowych dzieci. Absolwencji placówej oświatowych – chłopcy i dziewczęta urodzeni w kibucu, chłonący jego wartości od najmłodszych lat, niezdeprawowani przez burżuazyjne instytucje rodziny i szkoły – mieli poprowadzić kibuce i towarzyszy (…) ku przyszłości w lepszym świecie” - opowiada Neeman.

Ale zamiast tego dzieci zachodziły w ciąże, które potem – na koszt kibucu – usuwano, uciekały w świat alkoholu i narkotyków i cierpiały z powodu braku normalnych relacji. Książka „Byliśmy przyszłością” jest wielkim oskarżeniem skierowanym przeciw temu, wyrastającemu z marksizmu-leninizmu pomysłowi. Neeman w ostrożnej, bardzo oszczędnej prozie, formułuje mowę prokuratorską przeciwko tym, którzy zniszczyli jej i setkom podobnych jej dzieci, dzieciństwo. A jednocześnie snuje pełną ciepła opowieść o tym, jak dzieci same ratowały swoją psychikę i jak w sobie szukały ciepła, którego nie dawali im opętani ideologią komunistyczną dorośli.

Tomasz P. Terlikowski

J. Neeman, Byliśmy przeszłością, tłum. A. Jawor-Polak, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2012, ss. 223.