Wojciech Jakóbik - Biznesalert.pl
W obiegowej opinii panuje przekonanie, że projektów jak rozbudowa Nord Stream 2 nie da się zablokować. To nieprawda. Gazociąg funkcjonuje w oparciu o przyzwolenie Europy na dowolność w interpretowaniu jej prawa, którą należy usunąć.
Gazociągi na terenie Unii Europejskiej dzielą się na dwie kategorie. Są to gazociągi lądowe na terytorium państw unijnych oraz w części lądowe, czyli takie, które przechodzą także przez obszary morskie, poza wyłączną jurysdykcją państw. Jednakże według niepublikowanej analizy dla rządu RP z 2011 wynika, że na wodach terytorialnych państw członkowskich obowiązuje trzeci pakiet energetyczny. Wynikałoby z tego, że gazociąg Nord Stream jest niesłusznie wyłączony spod jego reżimu. Przemawia za tym szereg argumentów.
Należy zaznaczyć pewne rozróżnienie. Obszar wyłącznej strefy ekonomicznej nie stanowi części państwa nadbrzeżnego, a normy prawa międzynarodowego gwarantują jedynie ograniczoną ochronę niektórych interesów ekonomicznych państwa w odniesieniu do tego obszaru. Z kolei w wyłącznej strefie ekonomicznej państw członkowskich nie obowiązuje zatem prawo Unii Europejskiej.
W analizie czytamy, że w najnowszym orzecznictwie sądów międzynarodowych istnieje tendencja rozszerzania jurysdykcji systemów prawa ponadnarodowego, nawet na zjawiska prawne pozbawione elementu terytorialnego. Co więcej, przykładem eksterytorialnego traktowania prawa Unii jest Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. W orzecznictwie jest to uzasadnianie funkcją gwarancyjną postanowień, która oznacza, że prawo musi konkretnie określać, co jest zabronione, aby jasne było, że wszystko inne jest dozwolone.
– W kontekście ochrony środowiska Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że dla stwierdzenia jurysdykcji Unii Europejskiej nie jest konieczne zamknięcie stanu faktycznego w przestrzennych granicach terytorium Unii Europejskiej – czytamy w materiale. – W orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącym prawa konkurencji przyjmuje się, że dla zdarzeń występujących poza terytorium państw członkowskich wystarczającym elementem wskazującym jurysdykcję prawa Unii Europejskiej jest wywołanie skutku na wspólnym rynku.
Łatwo stwierdzić skutek gazociągu Nord Stream 2 dla wspólnego rynku gazu. Gazociąg pozwala na zwiększenie udziału dominującego dostawcy – Rosji – wbrew postanowieniom Komisji i Rady Europejskiej o konieczności jej zmniejszenia oraz równoważenia dostawami z nowych źródeł.
Funkcja gwarancyjna regulacji implikuje obowiązek możliwie najszerszego wykładania pojęcia jurysdykcji. Jako przykład przedstawiony został Gazociąg Jamalski. Chociaż obowiązywanie prawa unijnego wobec magistrali jest regulowane tylko częściowo, Polska i Rosja zapewniły pełną implementację trzeciego pakietu energetycznego na całym polskim odcinku.
Z analizy wynika, że przynajmniej część Nord Stream przebiega przez terytorium państw członkowskich, na którym bezwzględnie obowiązuje porządek prawny państw nadbrzeżnych, czyli także Unii Europejskiej. – Nie istnieje jednak norma prawa jednoznacznie wskazująca prawo właściwe dla funkcjonowania Gazociągu Północnego. Dlatego też celowe jest poszukiwanie sposobów wymuszenia właściwości prawa Unii Europejskiej związanych z koniecznością ochrony konkurencji i konsumentów na wspólnym rynku gazu ziemnego – pisze autor dokumentu dla polskiego rządu. Stwierdza, że bez dodatkowej umowy, Nord Stream nie może być wyłączony spod regulacji unijnych. Nieuznawanie ich przez podmioty zarządzające gazociągiem jest zaś naruszeniem traktatowych zasad niedyskryminacji i lojalności z art. 4 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Idąc dalej, należy zatem uznać, że państwa powinny dążyć do przestrzegania prawa unijnego na całym terytorium i unikać jego łamania. W tym celu Komisja Europejska może oddziaływać prawnie, na państwa, które są zaangażowane kapitałowo w budowę gazociągów, i których działania lub zaniechania mogą podważyć skuteczność prawa unijnego na części jej terytorium.
Co może zrobić Komisja Europejska? CAŁY TEKST PRZECZYTAJ NA BIZNESALERT.PL
