Jak podkreśla prof. Rafał Wiśniewski z UKSW, kierownik zespołu badawczego projektu „Osoba i naród – perspektywa Jana Pawła II”, postać papieża nadal stanowi oś polskiego dyskursu publicznego. Wartości, z którymi się utożsamiał – miłość do Ojczyzny, solidarność społeczna, szacunek wobec drugiego człowieka i dialog międzykulturowy – pozostają żywe mimo upływu lat.

„Papież wciąż wyznacza oś dyskursu. Wartości, które reprezentował, są dla nas punktem odniesienia – 80 procent badanych wskazuje, że identyfikuje się z językiem, kulturą i polskością, które Jan Paweł II uosabiał” – podkreśla prof. Wiśniewski.

Zaskakującym wnioskiem badań jest rola ironii wśród młodych Polaków. Choć w przestrzeni internetowej często pojawia się ona w kontekście papieskim, wbrew pozorom nie zawsze ma wymiar krytyczny. W wielu przypadkach stanowi subtelny sposób obrony autorytetu – narzędzie komunikacji pokolenia, które urodziło się już po śmierci Jana Pawła II.

„Ironia w odniesieniu do papieża często pełni funkcję retorycznej tarczy. To nie wyraz obojętności, lecz forma języka współczesnej kultury, w której młodzi ludzie bronią tego, co dla ich rodziców i dziadków było święte” – wyjaśnia Wiśniewski.

To zjawisko pokazuje, że Jan Paweł II pozostaje żywym elementem polskiego kodu kulturowego. Jego nauczanie i symbolika są wciąż obecne w rodzinnych rozmowach, w edukacji i w zbiorowej pamięci.

Wyniki badań przeprowadzonych przez UKSW wpisują Jana Pawła II w kanon najważniejszych postaci narodowych – obok Józefa Piłsudskiego, Fryderyka Chopina czy Marii Skłodowskiej-Curie. Od początku XXI wieku papież Polak regularnie zajmuje pierwsze miejsce w rankingach autorytetów historycznych.

Blisko 60 procent badanych docenia jego wkład w obalenie komunizmu, a 31 procent wskazuje na poparcie dla integracji Polski z Unią Europejską. Ponad połowa respondentów zwraca uwagę na jego otwartość, dialog z innymi religiami i narodami oraz duchowe wsparcie, jakiego udzielał Polakom podczas pielgrzymek.

Choć współczesna kultura masowa często upraszcza symbole, sprowadzając je do anegdot i memów, Jan Paweł II skutecznie opiera się banalizacji. Jak wskazuje prof. Wiśniewski, jego dziedzictwo intelektualne, duchowe i kulturowe nadal inspiruje – nie tylko w Polsce, ale i na świecie.

„Nie zakremówkowaliśmy proroka. Papież pozostaje symbolem wspólnoty, która przekracza różnice pokoleniowe i światopoglądowe” – podkreśla badacz.

W czasach kryzysu duchowego i relatywizmu moralnego jego nauczanie jest dla wielu drogowskazem – przypomina, że wolność bez odpowiedzialności staje się pustką, a solidarność bez wartości prowadzi do rozkładu wspólnoty.

Badania UKSW wskazują, że w świecie, w którym coraz trudniej o autorytety, postać papieża Polaka wciąż daje Polakom poczucie stabilności i sensu. Mimo upływu lat, jego przesłanie o godności człowieka, wartościach rodzinnych i duchowej wolności pozostaje aktualne.

To swoisty paradoks współczesności – w epoce cyfrowego chaosu, w której wartości często ulegają rozmyciu, to właśnie Jan Paweł II, postać sprzed kilku dekad, nadal potrafi łączyć i inspirować.