1. Warzywa o wysokiej zawartości azotanów i azotynów

Sałata masłowa, botwina, szpinak czy rukola są bogate w witaminy i antyoksydanty, jednak uprawiane na glebach intensywnie nawożonych azotem kumulują azotany. Sam związek nie jest toksyczny, lecz w jelitach bakterie redukują go do azotynów, które w wątrobie przekształcane są dalej do związków N‑nitrozowych – hepatotoksycznych i potencjalnie kancerogennych. Kluczem jest źródło warzyw (gospodarstwa stosujące zrównoważone nawożenie) oraz sposób przechowywania: długie chłodzenie liści zwiększa poziom azotynów.

2. Ziemniaki z zielonymi przebarwieniami

Zielenienie bulw świadczy o podwyższonej zawartości solaniny i chakoniny. Toksyny te uszkadzają błony komórkowe hepatocytów, powodując przejściowe zaburzenia transaminaz. Zielone lub kiełkujące obszary należy zawsze usuwać, a skrajnie przebarwione ziemniaki wyrzucić.

3. Wysokoprzetworzone pomidory w puszce

Pomidory same w sobie są cenne, lecz przeciery i sosy sprzedawane w puszkach mogą zawierać bisfenol A (BPA) z powłoki wnętrza puszki. BPA indukuje stres oksydacyjny w komórkach wątroby i sprzyja stłuszczeniu. Wybierając pomidory, warto sięgać po szkło lub karton aseptyczny.

4. Orzechy ziemne i kukurydza skażone aflatoksynami

Aflatoksyny produkowane przez pleśnie Aspergillus flavus należą do najsilniej hepatotoksycznych związków naturalnych. Długotrwałe spożycie skażonych orzeszków lub mąki kukurydzianej koreluje z marskością wątroby i rakiem wątrobowokomórkowym. Kupujmy z pewnych źródeł, przechowujmy w szczelnym, suchym opakowaniu i odrzucajmy ziarna o nieprzyjemnym zapachu.

5. Suplementy z zielonej herbaty w wysokich dawkach

Ekstrakty EGCG w tabletkach reklamowane są jako „spalacze tłuszczu”, lecz dawki powyżej 800 mg/dobę mogą wywołać ostre zapalenie wątroby. Paradoks polega na tym, że napar z liści jest bezpieczny, a ryzykowne staje się skoncentrowane wyizolowanie substancji czynnej.

6. Nadmiar fruktozy z syropu glukozowo‑fruktozowego

Choć nie jest warzywem, HFCS powszechnie występuje w ketchupach, gotowych sosach i marynatach warzywnych. Fruktoza metabolizuje się niemal wyłącznie w wątrobie i przy chronicznym nadmiarze prowadzi do niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby (NAFLD).

7. Surowe rośliny strączkowe z lektynami

Fasola czerwona, soja czy bób zawierają fitohemaglutyniny – lektyny niszczące błony śluzowe jelit i zwiększające przenikanie endotoksyn do krwi, co obciąża wątrobę. Moczenie i dokładne gotowanie strączków inaktywuje szkodliwe białka.

8. Zioła zawierające alkaloidy pirolizydynowe

Ogórecznik lekarski czy żywokost od dawna stosowano jako napary i okłady, lecz PA w nich zawarte prowadzą do zarostowej choroby żył wątrobowych (VOD). Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności zaleca całkowite unikanie suplementacji PA.

Dieta wspierająca wątrobę nie polega wyłącznie na eliminacji alkoholu i tłustych fast‑foodów. Równie istotne jest zwracanie uwagi na pochodzenie warzyw, sposób ich obróbki i przechowywania, a także unikanie kontaminacji mykotoksynami czy bisfenolem A. Gotowanie strączków, obieranie zielonych fragmentów ziemniaków, kupowanie warzyw z upraw o kontrolowanych nawozach oraz sięganie po produkty w szkle to proste kroki, które ograniczą ekspozycję na hepatotoksyczne substancje. Wątroba odwdzięczy się cichą, ale skuteczną pracą detoksykacyjną przez długie lata.